Έγκλημα στο Διαδίκτυο

Τα συστήματα και οι τεχνολογίες επικοινωνιών και πληροφορίας αποτελούν σήμερα έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Παράλληλα αποτελούν απαραίτητα εργαλεία στα πλαίσια των λειτουργικών και κοινωνικών δομών της κάθε χώρας. Η ανάγκη έτσι που οι τεχνολογίες αυτές να παρέχουν ασφάλεια στη χρήση τους και διατήρηση των αρχών της εμπιστευτικότητας, ακεραιότητας και διαθεσιμότητας τους κατά τη μεταφορά, επεξεργασία αλλά και αποθήκευσή τους, είναι επιτακτική.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει υψηλούς στόχους για τον τομέα της ασφάλειας δικτύων και πληροφοριών, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη και με τον ENISA (Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών). Το νέο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της ασφάλειας και ακεραιότητας των δικτύων και υπηρεσιών, καθώς και στον τομέα της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών.

Το καθεστώς της ανωνυμίας των δραστών, η δυσκολία των διωκτικών αρχών στην διαλεύκανση της ηλεκτρονικής εγκληματικότητας και κενά στις νομοθεσίες των κρατών, με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της τιμωρίας του δράστη, είναι μερικά από τα στοιχεία που ωθούν στην τέλεση αξιόποινων πράξεων μέσω Διαδικτύου. Στις μέρες μας, παρά την εξέλιξη και ανάπτυξη των διωκτικών μηχανισμών, η διαλεύκανση της ηλεκτρονικής εγκληματικότητας παραμένει μία δύσκολη υπόθεση.

Με το πέρασμα των χρόνων και την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα περιστατικά ηλεκτρονικού εγκλήματος. τόσο σε Διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο, αυξάνονται σε βαθμό πολυπλοκότητας, απειλώντας τόσο πολίτες όσο και κράτη, και επιταχύνοντας την ανάγκη διευρυνόμενων γνώσεων για την γνωμάτευση τους. Ως επακόλουθο, τα εργαλεία αντιμετώπισης του ηλεκτρονικού εγκλήματος πρέπει να εξελίσσονται αναλόγως. Προς αυτή την κατεύθυνση τα κράτη αναπτύσσουν τόσο τεχνικά όσο και νομικά εργαλεία με την βοήθεια εμπειρογνώμων έτσι που να δώσουν αποτελεσματικές λύσεις στη διαχείριση και αντιμετώπιση των μαζικών αυτών περιστατικών.
Η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστημάτων επικοινωνίας έχουν διεισδύσει πλέον σε τεράστιο βαθμό στη ζωή μας, αυξάνοντας όλο και τον βαθμό εξάρτησης για μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων μας στις τεχνολογίες αυτές. Ο περιορισμός της χρήσης τους δεν είναι η λύση.
Η αντιμετώπιση όμως ενός προβλήματος δεν περιορίζει την εμφάνιση του εφόσον τα γενεσιουργά αίτια υφίστανται. Εξίσου σημαντικό είναι να καταπολεμηθεί το ηλεκτρονικό έγκλημα προδραστικά, από τις ρίζες του, προτού αυτό εκδηλωθεί. Πώς είναι όμως αυτό δυνατόν; Αστυνομικοί, δικηγόροι αλλά και δικαστές, είναι μερικές από τις ομάδες κλειδιά που πρέπει να τύχουν άρτιας ενημέρωσης αλλά και κατάρτισης στο θέμα του ηλεκτρονικού εγκλήματος.

To συγχρηματοδοτούμενο έργο «Cyprus Cybercrime Center of Excellence for Training, Research and Education (3CE)» - «Κυπριακό Κέντρο Αριστείας Κυβερνοεγκλήματος για την εκπαίδευση, έρευνα και κατάρτιση», από το πρόγραμμα Prevention of and Fight Αgainst Crime – Πρόληψη και Καταπολέμηση του Εγκλήματος, της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει τις ανάγκες αυτές, θέτοντας ως στόχο τη δημιουργία ενός κέντρου αριστείας για το ηλεκτρονικό έγκλημα το οποίο θα εστιάζεται στην κατάρτιση, έρευνα και εκπαίδευση γύρω από το θέμα αυτό.
Οι δράσεις του έργου εστιάζονται σε 3 πυλώνες και περιλαμβάνουν: έρευνα (Έρευνα σε νομικά θέματα που άπτονται του ηλεκτρονικού εγκλήματος), κατάρτιση (Διεξαγωγή σεμιναρίων σε δικαστές και δικηγόρους) και εκπαίδευση (Δημιουργία εκπαιδευτικού εγχειριδίου για διεξαγωγή σεμιναρίων σε επαγγελματίες άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους με το χώρο του ηλεκτρονικού εγκλήματος αλλά και ενός πανεπιστημιακού μαθήματος σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου). Στην προσπάθεια αυτή, που συντονίζεται από το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης και Τεχνολογίας Κύπρου (Cyprus Neuroscience and Technology Institute, CNTI) και το Future Worlds Center, εμπλέκονται ως εταίροι, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το τμήμα Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας Κύπρου, το Γραφείο Επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων, ΓΕΡΗΕΤ αλλά και ο ερευνητικός οργανισμός ADITESS.

Ένας ευρέως αποδεκτός ορισμός του κυβερνοεγκλήματος είναι, «μια εγκληματική πράξη στην οποία ο ηλεκτρονικός υπολογιστής χρησιμοποιείται ως το κυριότερο μέσο τέλεσής της». Η πραγματικότητα είναι πως το διαδίκτυο δεν είναι παρά το εργαλείο, αφού το έγκλημα διαπράττεται συνήθως σε φυσική μορφή, εκμεταλλευόμενο τις δυνατότητες του διαδικτύου. Στόχος των δράσεων για την καταπολέμησης και πρόληψη του κυβερνοεγκλήματος είναι η αποστέρηση αυτής της δυνατότητας μέσω τεχνικών φραγμάτων και δικτύων ασφαλείας.

Με όλο και περισσότερα είδη εγκλήματος να παίρνουν ηλεκτρονική μορφή σημαντική είναι η ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας. Η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει στο μέγιστο τους πολίτες στην λήψη επαρκών μέτρων αυτοπροστασίας τους με την χρήση λογισμικών αλλά και μερικών απλών ρυθμίσεων ασφαλείας του υπολογιστή τους.

Αλίκη Οικονομίδου,
Συντονίστρια Έργων, Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης και Τεχνολογίας Κύπρου (CNTI)
Τμήμα Νέων Τεχνολογιών
Future Worlds Center

Περισσότερα για αυτό το Ευρωπαϊκό έργο,
http://www.cyberethics.info/3ce/en/component/content/article/14-recent-post/18-standard-post-format.html
http://www.futureworlds.eu/wiki/3CE_-_Cyprus_Cyber_Crime_Center_of_Excellence_for_Training,_Research_and_Education